Berit Piepgras // architect

Clean Air Refit

Het ontwerpend onderzoek Clean Air Refit heb ik in samenwerking met atelier PRO ontwikkeld, opgezet en uitgevoerd. De centrale vraag in dit project is: Kunnen architecten een bijdrage leveren aan schone lucht in en rond een bestaand gebouw?

Mijn rol in deze samenwerking was voornamelijk het opzetten van het onderzoek en het waarborgen van de wetenschappelijke kant van het project. Zo was ik ook verantwoordelijk voor het Plan van Aanpak. De voorafgaande analyse van de locatie en haar problematiek heb ik op zowel ruimtelijk-fysiek als socio-economisch vlak uitgewerkt. Vervolgens heb ik het ontwerp/ scenario en het effect van de ruimtelijke ingrepen middels bestaande data doorlopend getoetst. Verder heb ik contact gelegd met experts van o.a. TU Delft, TNO en Gemeente Den Haag en heb hen bij het project betrokken. Tevens heb ik de expert meetings mede-uitgewerkt en -uitgevoerd.

atelierPRO_Clean Air REFIT_08

Luchtkwaliteit en evidence based design
De luchtkwaliteit in Nederlandse steden voldoen op sommige plaatsen nog steeds niet altijd aan de EU normen. Luchtverontreiniging heeft invloed op zowel de luchtwegen als hart- en vaatstelsels en verkort de levensverwachting van stedelingen. Kinderen, ouderen en zieken zijn bijzonder gevoelig voor een slechte luchtkwaliteit.

Onder de titel Clean Air Schools ontwierpen we in 2013 een school aan de ring van Antwerpen. Het ontwerp moest dit nieuwbouwproject weerbaar maken tegen de emissies van de snelweg en en van een andere drukke straat in de buurt. Voor de ruimtelijke ingrepen die in het ontwerp werden toegepast, zochten we wetenschappelijke onderbouwing om op die manier een evidence based design te presenteren.

Interactief ontwerpen
Omdat Clean Air Schools in samenwerking met diverse partijen, zoals verschillende afdelingen van Stad Antwerpen en TNO, werd ontworpen, ontwikkelden we naast het ontwerp ook een serious game en een Clean Air toolbox. De toolbox geeft inzicht in ruimtelijke ingrepen die de luchtkwaliteit op meerdere schalen kunnen verbeteren, zowel in het interieur als het exterieur. De serious game zorgt ervoor dat de inbreng van de verschillende partijen die bij een dergelijk complexe opgave zijn betrokken inzichtelijk wordt. Middels de game wordt de output van verschillende disciplines en partijen onder een gezamenlijke noemer gebracht en data wordt op deze manier vergelijkbaar.

atelierPRO_Clean Air REFIT_05

Leegstaand vastgoed nieuw leven inblazen
Is het mogelijk om ingrepen voor schonere lucht ook op bestaande gebouwen toe te passen? De Clean Air toolbox hebben we in het project Clean Air Refit verder onderzocht. Aan een druk knooppunt in Den Haag ligt het voormalige Europol gebouw. Het vormde lange tijd een gesloten eenheid op een grens tussen verschillende wijken en functies. Tevens is het een van de rijksgebouwen die vrijkomen voor verkoop. Tot die tijd wordt het als bedrijfsverzamelpand voor creatieve bedrijven beheerd. Deze locatie leek ons de perfecte uitdaging en we hebben dit pand als Clean Air Refit case onder handen genomen.

Samenwerken
In een interdisciplinair team van enthousiaste experts hebben we onderzocht welke Clean Air Tools in deze specifieke case nodig zijn. We hebben experts op de gebieden van o.a. volksgezondheid, elektrostatische filtratie, geo-wetenschappen en GIS bij de case betrokken. Ook zijn we in gesprek gegaan met de gebruikers van het gebouw. In ons ontwerpend onderzoek hebben we het pand herbestemd voor ouderen en zorgbehoevenden. Middels deze nieuwe, maatschappelijke functie denken we dat het gebouw weer in zijn directe omgeving zou kunnen worden geïntegreerd.

De toolbox wordt doorlopend en middels de cases steeds verder ontwikkeld. Door de tools locatiespecifiek toe te passen, kunnen wij het effect ervan op diverse schalen toetsen en analyseren.

Scenario en simulatie
Aan hand van het door ons ontworpen scenario en de toolbox hebben we met verschillende experts een mogelijke aanpak besproken. Door dit tijdens het ontwerpproces te doen, hebben we zowel de toolbox als het scenario kunnen aanscherpen en uitbreiden. Je ziet in dit project duidelijk dat een open en iteratief ontwerpproces het betere resultaat oplevert.

De case Clean Air Refit is op deze manier besproken met GIS-deskundigen en experts op het vlak van Computational Fluid Dynamics (CFD). Omdat we tijdens de Clean Air Schools case de conclusie hebben kunnen trekken dat ieder ontwerp in een windtunnel zou moeten worden getest, hebben we voor de Clean Air Refit case als toets een computersimulatie bedacht. Aan een dergelijke simulatie wordt door een aantal deelnemers van de expert meetings gewerkt.

Het resultaat van dit onderzoek is een ontwerpvoorstel voor een transformatie van een kantoor tot een gezonde woon- en leefomgeving. Het gebouw is geïntegreerd in zijn directe omgeving en voorziet een behoefte op een grotere, stedelijke schaal. Een groot deel van de ruimtelijke ingrepen, die de concentratie van luchtverontreinigende stoffen laat afnemen, kunnen niet alleen in nieuwbouwprojecten, maar ook op een bestaand pand (met monumentenstatus) worden toegepast.

Het resultaat van het onderzoek Clean Air Refit is ook gepubliceerd op de site van atelier PRO.

Aan dit onderzoek werkten mee:
atelier PRO, Deerns, Arup, TNO, TU Delft, ISS, Anna Vastgoed, Heijmans Bouw, Virus Free Air, GGD Haaglanden, Sjoerd Hoogewerf, Rijkswaterstaat, Stadsruim, Dutch Green Building Council

atelierPRO_Clean Air REFIT_02

atelierPRO_Clean Air REFIT_04

atelierPRO_Clean Air REFIT_03

atelierPRO_Clean Air REFIT_birdview

 

atelierPRO_Clean Air REFIT_10

atelierPRO_Clean Air REFIT_07

 

Comments are closed.